Nghe như cổ tích nhưng có thật của Võ Tá Đức, một tiến sĩ đang làm việc tại phòng thí nghiệm quốc gia Los Alamos tại Mỹ.
Sinh ra trong gia đình 11 anh chị em ở thành phố Tuy Hòa, trong giai đoạn đất nước lâm nguy và khó khăn. Khi 14 tuổi, cậu bé Đức trở thành lao động chính bằng cách đạp xích lô kiếm tiền sau giờ học.
Ông kể lại:
“Sáng đi học, trưa về ăn cơm xong liền xách xích lô chạy. Tối đến tôi đậu xích lô ở bến xe ngủ.”
Công việc cực nhọc đó kéo dài 5 năm, bất chấp những ngày nắng hay mưa. Đến năm 1981, chàng thanh niên Đức qua đến Mỹ sau một hành trình đầy khổ cực.
Bắt đầu lại cuộc đời ở Iowa, cậu ta giành học bổng đại học và theo đuổi ngành vật lý nguyên tử. Rồi trở thành nhà khoa học.
Điều này cho thấy môi trường tác động ít nhiều đến thành tựu cá nhân. Một thiên tài đặt sai chỗ thì cũng vô nghĩa.
Mỹ rất biết trọng dụng người tài, bất kể họ là ai hay từ đâu đến. Mỹ như cục nam châm cuốn hút người giỏi đến. Giải thích một phần vì sao họ giàu mạnh, còn những nơi khác thì không.
Nếu ông Đức ở lại quê nhà, thế giới đã thiếu đi một tài năng và sẽ không có chuyện vươn lên từ bàn tay trắng để báo chí Việt Nam lấy làm nguồn cảm hứng cho thế hệ sau.
