Để trả lời, có vài thứ bạn cần biết. Hiện tại, Trung Quốc là:
- Nền kinh tế lớn thứ 2 với tổng GDP 18 nghìn tỷ, chỉ sau Mỹ, và GDP đầu người là $10,000.
- Một cường quốc hạt nhân với 400 đầu đạn.
- Một trong năm thành viên thường trực trong Liên Hiệp Quốc.
Vậy là họ giàu hơn các nước tư bản như Nhật và Pháp? Không hẳn. Đây là vì sao.
- Trung Quốc có 1.4 tỷ dân, bằng dân số của Châu Mỹ và Châu Âu cộng lại. Nên có GDP cao thứ nhì là điều hiển nhiên. Còn theo GDP đầu người, họ xếp hạng 64.
- Người Hoa là dân tộc có văn hóa giao thương và khoa học lâu đời. Họ là người đã chế ra giấy, pháo, xây Vạn Lý Trường Thành, và cộng đồng thành công ở khắp nơi. Từ Thái Lan, Mã Lai, Mỹ hay Châu Âu. Nghĩa là Trung Quốc giàu vì người Hoa giỏi, chứ không phải vì chế độ chính trị.
- Trung Quốc tái bình thường hóa quan hệ với Mỹ từ năm 1972 với Nixon và ký kết năm 1978.
Nhưng lý do chính là Trung Quốc đã từ bỏ kinh tế tập trung sau ba thập niên thảm họa. Hơi nhạy cảm. Bạn có thể Google “Cách mạng văn hóa” và “Đại nhảy vọt.”
Họ cho người dân sở hữu tài sản, giao thương, du học, kinh doanh và làm giàu. Bắt đầu từ Đặng Tiểu Bình và kéo dài đến bây giờ.
Tuy họ duy trì cơ chế độc đảng, nhưng họ phát triển nhờ kinh tế thị trường, chủ nghĩa tư bản, và tự do giao thương.
Cho nên sẽ là ngộ nhận và ngụy biện nếu nói Trung Quốc giàu vì lý do khác.