Vào đầu năm nay, tôi bắt đầu cuộc hành trình để ngăn chặn làn sóng đầu cơ chụp giật và bây giờ thì hơn nửa năm đã trôi qua. Những ngày đầu tiên vô cùng đau đớn, nhất là khi phải chống lại một lực lượng háo thắng.
Dần dần, chúng ta có thể thấy sự thay đổi bắt đầu lộ diện. Dù siêu ít, nhưng đối với tôi thì vô cùng lớn. Người ta bắt đầu có cái nhìn khác về vai trò của chứng khoán và phương pháp để tồn tại lâu dài.
Sẽ quá ảo tưởng để nói tất cả đều đến từ nơi này nhưng vừa đủ để xem nó là dấu hiệu có sự cân đối trong tranh luận. Đầu cơ chụp giật không còn là hình thức thời thượng nữa. Mỗi lần ai đó quảng bá khóa đầu cơ, mô hình lướt sóng hay bán khóa học thì sẽ ít nhiều đối mặt với sự hoài nghi cũng như vô số câu hỏi. Tôi chỉ cần nhiêu đó.
Không có gì khó hiểu hơn thị trường chứng khoán và những người tham gia vào đó. Trong mắt tôi, nó như một puzzle vạn miếng chờ ai đó ghép lại. Dù nhanh hay chậm, quá trình này sẽ cần được lặp lại nhiều lần như bài học cần truyền lại.
Ai rồi cũng sẽ phải trải qua giai đoạn thăng hoa và thăng trầm để trở nên trưởng thành hơn. Thua lỗ không phải là điều cần thiết hay điều kiện mà là sự giúp đỡ để tái định hướng tư duy.
Nếu bạn bắt đầu thay đổi nhận thức từ nơi đây thì xin chúc mừng. Bạn đã hoàn thành cái tôi gọi là sự tiến hóa của một nhà đầu tư chứng khoán.
Nếu phải chia ra từng giai đoạn thì sẽ là như sau. Hãy nhìn lại coi có thấy bản thân mình trong đó không nhé.
- Trẻ trâu | Đây là lúc một người mới bắt đầu tham gia. Họ nghĩ rằng chứng khoán là trò chơi quá dễ vì chỉ cần mua và bán đúng thời điểm. Họ lao vào tới tâm trí đầy nhiệt huyết để trở nên giàu có nhanh nhất có thể. Họ tham gia hàng loạt diễn đàn. Khi mở xong tài khoản và nhấn nút mua, họ có cảm giác mình đang là một vị vua trong vương quốc nhỏ. Cảm giác không khác gì một cậu bé trong tuổi dậy thì mới khám phá mấy trang web đen là gì.
- Lên đỉnh | Đây là giai đoạn sung sướng nhất mà ai cũng nhớ đến vì đó là khi họ hăng hái với những mã, bài bình luận và hàng giờ ngồi trước màn hình. Thích nhất là khi thấy tài khoản mình nhân lên vài lần trong khoản thời gian ngắn. Buffett lúc này là một ông già lỗi thời, mình mới là thiên tài và chỉ có mình mới nhìn thấy một xu hướng tàng hình nào đó. Trading, wave hay swing là những từ ngữ nghe thật đẹp. Háo hức quá nên chơi luôn margin 2-3x lần vốn và cảm giác mình đang trở thành một huyền thoại.
- Suy giảm | Lúc này thị trường đã đổi chiều và chợt nhận ra rằng chứng khoán không phải lúc nào cũng tăng. Sóng đổi hướng thì tài khoản cũng đổi màu. Từ lời chuyển sang lỗ, từ nhỏ chuyển sang lớn và từ đỉnh cao chuyển xuống đáy. Rồi khi có một cú sốc nhỏ nào đó khiến thị trường sụt thì tài khoản mất phân nửa vốn. Còn nếu chơi margin thì coi như cháy luôn.
- Thăng trầm | Đây là lúc đau đớn nhất và bắt đầu căm thù chứng khoán. Miệng muốn chửi thề và oán trách bản thân và thị trường. Bỗng nhiên mất hết hứng để bàn tán. Chỉ muốn đi xa một thời gian.
- Phục hồi | Bây giờ vứt hết mấy cuốn về dạy trading và tự rút ra khỏi mấy diễn đàn. Bắt đầu tìm hiểu thực sự về chứng khoán. Với những cuốn kinh điển như “Bước đi ngẫu nhiên trên phố Wall,” “Phương pháp đầu tư Warren Buffett” và “Cổ phiếu thường lợi nhuận phi thường.” Tự hứa là không chơi trò chụp giật nữa mà coi chứng khoán là công cụ phát triển. Thay vì nhắm ăn 100% mỗi năm thì 15% là vui. Những người đàn ông như Bogle, Malkiel và Buffett trở nên đẹp trai vô cùng.
- Trưởng thành | Sau khi nhìn lại và thấy trước đây sao mình khờ dại quá. Tư duy bây giờ khác rồi. Chứng khoán bây giờ không còn là trò chơi mà là công cụ để gia tăng tài sản, nhất là cho hưu trí. Từ đó lập kế hoạch dài hạn để thực hiện. Cứ như vậy, có lương là đầu tư một ít vào ETF Index. Khi đủ tự tin rồi thì dùng chút vốn để đầu tư mạo hiểm vào doanh nghiệp mình tin tưởng. Chính lúc này, bạn từ chàng trẻ trâu tiến hoá thành nhà đầu tư giá trị dài hạn.
Giờ bạn đã hiểu vì sao đa số người trong thị trường chứng khoán thua lỗ. Vì họ đang chạy theo một ảo giác không tồn tại.
Quá trình không có thời hạn nhất định. Có người mất chục năm, người thì vài năm, người thì vài tháng sau khi thua lỗ. Nhưng dù là gì đi nữa thì nó như một trải nghiệm thực tế mà nếu không có thì sẽ mất phương hướng.
Từ một người lướt ngang để giải trí, bạn trở thành một người nắm giữ cỗ máy sản xuất hiện đại. Đó là sự tiến hóa thầm lặng của một nhà đầu tư chứng khoán.
Bóc Phốt Tài Chính | 03.8.2021
