Nước nào cũng có các loại thuế và phí áp lên du khách, chỉ khác nhau ở mức độ. Nếu như Hội An chọn hình thức thu phí trực tiếp, 80,000 đồng cho người Việt và 120,000 đồng cho người nước ngoài, thì Paris có thuế du lịch.
Đằng sau là một nghệ thuật lẫn khoa học. Tương tự như cách thiết kế UI/UX, bạn phải làm sao để người dùng cảm thấy thoải mái đến mức họ vui vẻ trả tiền mà không khó chịu.
Sau đây là cách các quốc gia kiếm tiền từ du lịch:
- Ngoại tệ. Du khách đến thì sẽ dùng ngoại tệ để đổi lấy nội tệ. Số tiền đó sẽ chảy vô ngân hàng quốc gia.
- Thuế giao dịch. Khi đến thì du khách sẽ mua sắm, đi ăn, và tiêu thụ. Tiền đó chảy vô doanh nghiệp, rồi một phần là thuế chảy vô ngân sách quốc gia.
- Thuế thu nhập cá nhân và lợi nhuận doanh nghiệp liên quan. Du khách đến, họ tạo việc làm, người dân có thu nhập và đóng thuế.
Những cái đó thuộc cấp vĩ mô và ít ai nghĩ đến. Người ta chỉ cảm thấy khó chịu khi bị thu tận túi. Sau đây là vài cách các nước khác “móc túi” khách nhưng vẫn khiến họ dễ chịu.
- Phí nhập cảnh du lịch ở Thái Lan. Từ ngày 1 tháng 6, mỗi du khách sẽ phải trả 300 Baht, tầm 200,000 đồng, khi nhập cảnh vào Thái qua đường máy bay. Nếu qua bằng đường bộ hay biển thì là 150 Baht. Số tiền sẽ được tính khi bạn mua vé máy bay. Người ta vẫn sẽ vui vẻ trả và coi nó như thuế VAT nhỏ.
- Phí khách sạn ở Pháp. Theo trang ParisInfo, phí sẽ dao động từ €0.25 đến €5 mỗi đêm cho mỗi người. Nhiều nước cũng áp dụng như ở Đức và Hy Lạp. Du khách vẫn trả vì họ coi nó là một phần nhỏ trong tổng giá tiền.
Nếu Việt Nam muốn thu phí vì mục đích gì đó, thì có thể làm như trên, thay vì làm du khách khó chịu bằng cách thu 120,000 đồng mỗi lần vô phố cổ. Không lẽ bây giờ một du khách ở đó một tuần thì phải mua vé đến bảy lần?
Hội An chưa là gì khi so với Hà Nội. Nếu muốn tham quan các di sản của thủ đô, bạn phải mua vé để vào từng chỗ. Sau đây là vài ví dụ:
- Đền Ngọc Sơn 30,000 đồng/người
- Văn Miếu 30,000 đồng/người
- Hỏa Lò 30,000 đồng/người
- Bảo Tàng Quân Đội 20,000 đồng/người
Khoan nói đến chất lượng, chỉ nghĩ đến việc phải xếp hàng mua vé làm thấy mệt mỏi rồi. Ở đâu cũng có thu phí, nhưng không ở đâu tận thu lặt vặt như ở Việt Nam.
Chính điều đó làm du khách cảm thấy khó chịu. Họ sẽ không tiếc nếu mua món hàng 10 triệu hay ở khách sạn $500/đêm. Nhưng sẽ có cảm giác tận thu nếu đi đến đâu cũng phải trả vài chục ngàn.
Giống như một thực khách ăn bữa tối tốn cả triệu với bạn bè vẫn cảm thấy vui, nhưng lại nhăn mặt khi bị bảo vệ của quán tính 5,000 đồng phí gửi xe.
Tính khôn vặt và sự tận thu sẽ giết chết thương hiệu quốc gia. Nó chỉ khiến người ta nhớ đến Việt Nam là đất nước của những Trạng Quỳnh. Cho nên không khó để hiểu vì sao du lịch Việt Nam luôn bị chê và đánh giá thấp so với các nước khác.
Nguyễn Trọng Nhân, 09.4.2023