Lương ngân hàng cao, trung bình và trung vị là gì
Cứ mỗi năm, báo chí sẽ đưa tin về mức lương cao ngất ngưỡng ở các ngân hàng. Dựa theo báo Vietnamnet năm 2021 thì đứng đầu là Techcombank với mức lương bình quân 44 triệu, đứng nhì là Vietcombank với 32 triệu, và đứng ba là MBBank với 30 triệu. Các vị trí của ngân hàng luôn thay đổi nhưng mức lương thì không.
Nhưng có một vấn đề. Đó là nếu hỏi những người bạn làm ngân hàng thì họ sẽ lắc đầu với ánh mắt khó hiểu, vì lương họ chỉ bằng một nửa của các con số công bố trên báo chí.
Thảo là một ví dụ. Là một chuyên viên pháp chế trong ngân hàng, lương cô ta không hề thấp nhưng chưa bao giờ chạm mức trung bình xuất hiện trong các bài viết.
Vậy nguyên nhân là gì. Họ không muốn bạn biết mức lương thật hay thống kê có lỗi.
Theo tìm hiểu thì đây là ví dụ điển hình về sự khác biệt giữa Trung Bình và Trung Vị, hai con số phổ biến nhưng hay dễ hiểu sai.
Dựa theo trang TheBank, sau đây là mức lương tháng của những vị trí trong ngân hàng.
- Giao dịch viên, $300.
- Chuyên viên quan hệ khách hàng, $400.
- Nhân viên trong khối vận hành, $500.
- Trưởng nhóm, $700.
- Giám đốc vùng, $2,500.
- Giám đốc kinh doanh, $4,000.
- Giám đốc khối, $8,000.
- Phó tổng giám đốc, $10,000.
- Tổng giám đốc, $15,000.
Danh sách thật thì đa dạng hơn. Khi chức vị càng lên cao thì số lượng càng ít. Một phòng giao dịch có thể có 10 giao dịch viên và 1 trưởng nhóm. Một văn phòng ngân hàng có thể có 100 nhân viên và 1 giám đốc.
Vậy vấn đề là gì.
Đó là lương của các giám đốc lại cao hơn nhân viên vài chục lần. Khi chúng ta gom lại và quy ra mức bình quân thì kết quả bị lệch.
Để hình dung thì chúng ta cần định nghĩa Trung Bình và Trung Vị.
- Trung bình là gì? Trung bình là tổng giá trị cộng lại chia cho số lượng.
- Trung vị là gì? Trung vị là vị trí ở giữa một tập dữ liệu.
Hơi rối đúng không. Giờ hãy hình dung một ngân hàng có 10 nhân sự thì sẽ như sau.
- Nhân viên, 8 người, lương $500.
- Quản lý, 1 người, lương $1,500.
- Giám đốc, 1 người, lương $15,000.
Lấy ở trên làm ví dụ. Nếu tính ra thì mức lương bình quân sẽ là $2,050. Đó là bởi vì lương của giám đốc đã kéo con số bình quân lên rất nhiều, mặc dù đa số nhân viên lại có lương thấp hơn.
Còn nếu xét trung vị, nghĩa là con số ở giữa, thì lại là $500, bởi vì số lượng nhân viên nhiều hơn giám đốc. Ngay lúc này, bạn sẽ có cái nhìn khác.
Bạn hiểu vấn đề chưa. Con số trung bình mà báo chí hay đề cập tới không hề cho thấy số lượng nhân viên, mức lương nào phổ biến nhất hay vị trí nào nhiều nhất. Nó chỉ lấy tổng quỹ lương rồi chia cho số lượng nhân viên.
Vậy lương nhân viên ngân hàng có cao không. Nó không hề thấp. Nhưng sẽ là sai lầm nếu dựa vào mức trung bình. Nếu dùng số trung vị hoặc số yếu vị thì sẽ chính xác hơn.
Thảo, cô gái làm ngân hàng kia, bây giờ có thể giải thích với gia đình và bạn bè về cái gọi là ngộ nhận mức bình quân, để họ khỏi phải nghi ngờ nữa. Cho nên, đừng soi mói lương của người bạn làm ngân hàng nữa, vì họ cũng đang khó hiểu như bạn.
Nguyễn Trọng Nhân | Bóc Phốt Tài Chính, 26.3.2022