Kinh tế tri thức, công nghệ thúc đẩy năng suất ra sao | Đây có lẽ là một trong những câu được hỏi và tranh luận nhiều nhất. “Điều gì phát triển nền kinh tế và tạo thịnh vượng?” Sự tò mò bắt đầu khi tôi quan sát mọi thứ xung quanh. Ở quy mô rộng lớn hơn, nó cũng như hỏi “Vì sao quốc gia kia vẫn mắc kẹt trong sự túng thiếu, còn quốc gia nọ thì sống trong dư thừa.”
THỜI ĐỒ ĐÁ
Để trả lời câu hỏi trên, chúng ta phải hiểu cách con người làm việc và phát triển bằng việc quay lại lúc đầu khi nhân loại vẫn còn sống trong hang động. Lịch sử gọi đó là thời đồ đá, nhưng tôi gọi đó là điểm xuất phát.
Với cơ thể và bàn tay, hành trình để khởi tạo nền kinh tế bắt đầu.
Chúng ta săn con vật làm thịt, bắt cá, khám phá ra lửa, tranh giành, chặt cây và làm mọi thứ để dần tìm hiểu thế giới. Năm tháng trôi qua, chúng ta bắt đầu tận dụng những tài nguyên quanh mình để chế tạo ra các công cụ hỗ trợ. Cái bánh xe giúp vận chuyển vật liệu, áo để mặc, lưới để bắt cá và vũ khí để săn thịt.
Con người đang dần tích lũy kiến thức, mặc dù vào thời điểm đó chưa nhận ra. Sức mạnh của cơ thể vẫn là công cụ chính để kiếm sống và tồn tại qua thời gian.
Nhưng có vấn đề nghiêm trọng với cách này.
Nếu chỉ sử dụng cơ bắp, con người sẽ luôn bị giới hạn bởi sức lực và thời gian. Dù mạnh gấp mấy thì vẫn không thể nào làm việc liên tục. Dù siêng cỡ nào thì một ngày cũng chỉ có hai mươi bốn tiếng. Một nông dân chỉ có thể làm ruộng trong phạm vi nhất định và một người thợ cũng chỉ có thể cật lực khi còn khỏe mạnh.
Chỉ có hai cách để vượt qua và tạo thêm của cải, làm lâu hơn hoặc sản xuất nhiều hơn. Nhưng trừ khi có thể khiến thời gian ngừng lại, con người lúc này mắc kẹt bởi rào cản tự nhiên.
Điều này là quy luật từ thế hệ này sang thế hệ khác với hàng ngàn năm trôi qua.
CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP
Cho đến thế kỷ 18, cái gọi là Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp bắt đầu thay đổi lịch sử. Lần đầu tiên, con người không còn bị trói buộc bởi sức mạnh của cơ thể hay sự cố định của thời gian.
Nhà máy bắt đầu nở lên khắp nơi. Con người thay vì tự tay sản xuất thì bây giờ có thể đến với nhau để trở thành một tập thể. Nếu trước đây tay chân biết mỏi và số giờ trong ngày là cản trở thì bây giờ động cơ sẽ thay thế và làm việc không ngừng nghỉ.
Nền kinh tế lúc này không còn lấy lao động làm nền tảng nữa mà dựa trên tri thức và cái gọi là công nghệ chính là sự áp dụng.
Chúng ta không còn làm chỉ đủ sống qua ngày, mà còn tạo sự dư thừa. Khi sản xuất nhiều hơn giới hạn của sức lao động cùng trong một lượng thời gian, đó là sự gia tăng của năng suất. Khi có sự dư thừa hơn mức tối thiểu cần thiết, đó là lúc thịnh vượng bắt đầu.
Rồi khi con người áp dụng tri thức và công nghệ trong công việc sản xuất và đời sống, chúng ta vươn lên tầm cao mới. Đó chỉ là sự bắt đầu vì sự sáng tạo không bao giờ có mức trần.
KINH TẾ SÁNG TẠO
Cuối thập niên 1990, thế giới chào đón một kết quả mới của lượng tri thức tích lũy bấy lâu. Sự ra đời của Internet và những công nghệ liên quan không chỉ là một bước nhảy vọt mà còn là sự đột phá.
Nếu công nghiệp dẫn đến sự dư thừa thì công nghệ giống như những bàn tay vô hình mở khóa cho sự vô hạn của sáng tạo cá nhân.
Nó hoạt động như sau.
Bây giờ giả sử bạn là chủ của cửa hàng quần áo. Như bao cơ sở khác, nó được vận hành theo mô hình cá nhân. Nghĩa là chỉ có một người quản lý tất cả, từ đếm hàng tồn kho bằng tay cho đến kiểm soát doanh thu bằng sổ sách giấy.
Khách mua, bạn nhận tiền. Họ đặt hàng qua điện thoại hoặc Facebook, bạn lưu lại thông tin và giao tận nơi.
Rồi cửa hàng dần phát triển và trách nhiệm của bạn cũng vậy.
Khi có vài chục đơn hàng thì không là vấn đề. Nhưng khi có hàng trăm và ngàn khách thì nó vượt tầm kiểm soát. Vì trừ khi bạn là thiên tài thì có lẽ sẽ không nhớ tất cả và lưu lại hết.
Như như miêu tả trên, bạn đang mắc phải vấn đề về giới hạn của công sức và thời gian. Ban đầu thì chưa nhưng dần dần nó càng được trông thấy rõ.
Ngay lúc này, sản phẩm tri thức được tận dụng để giảm thiểu cản trở. Bằng cách sử dụng một công cụ, một phần mềm, một bàn tay vô hình, bạn dần điều khiển mọi thứ như tự động.
Trong vô số, KiotViet là một ví dụ.
Đây là một phần mềm được phát triển để giúp quản lý bán hàng bằng cách thu gọn hàng vạn điều bạn làm mỗi ngày vào một chỗ.
Thay vì phải tốn công ghi chép mỗi lần bán hay nhập hàng, bạn chỉ cần nhập thông tin trên phần mềm. Thay vì tốn hàng giờ bên sổ sách với các con số mờ đi bởi vết tay, thì việc đó bây giờ được tính ngay lập tức. Thay vì phải cần thuê nhiều nhân viên để phụ trách, bạn có thể tiết kiệm chi phí để dùng vốn để tăng quy mô.
Với sự trợ giúp đó, bạn có thể phân tích dữ liệu, kiểm soát nguồn thu chi, chính xác hóa lượng hàng và tối ưu hoạt động. Nếu có hai cửa hàng hoặc hơn, bạn không cần phải tốn công chạy qua lại mà có thể theo dõi từ xa.
Tất cả những thứ đó khi được cộng lại biến thành một cỗ máy sáng tạo với bạn là người điều khiển chính.
Cái gọi là giới hạn về sức lực và thời gian gần như không còn nữa mà bạn đang làm việc vượt bậc. Từ đó, bạn phát triển trên nền tảng tri thức với sự vô tận là điểm dừng. Rồi khi hàng triệu người cùng vận hành trên nguyên lý tương tự, thì đó là sự phát triển và thịnh vượng.
Trở lại câu hỏi ban đầu, “Điều gì phát triển nền kinh tế và tạo thịnh vượng?” Câu trả lời là tri thức, sự tổng hợp của kiến thức tích lũy và không ngừng cải tiến.
Đó là cách con người đi từ lao động nguyên thủy sang kinh tế sáng tạo, từ giới hạn của cơ bắp sang vô hạn của trí tuệ. Chìa khóa không nằm trong tài nguyên hay địa lý mà trong và với con người. Hãy để cỗ máy này biến chuyển và bạn là thuyền trưởng.
Bóc Phốt Tài Chính, viết cho KiotViet | 08.4.2021
Hãy tung bay trong nền kinh tế tri thức với KiotViet. Link ở dưới.