Kể từ khi đưa quân xâm chiếm Ukraine, Nga đã bị các nước Mỹ Âu cấm vận với kỳ vọng là điều này sẽ làm tê liệt kinh tế. Hậu quả là Nga bị cấm giao dịch đồng Dollar Euro, bị đá ra khỏi hệ thống thanh toán SWIFT, và tài sản của các đại gia bị đóng bằng.
Theo báo cáo mới nhất của Kremlin, GDP Nga trong năm 2023 đã tăng 3.5%, mức cao nhất trong một thập niên. Các báo chí và một số học giả ngay lập tức dựa vào điều đó để nhận xét:
- “Mỹ Âu cấm vận Nga vô tác dụng vì GDP Nga vẫn tăng trưởng.”
- “Càng bị cấm vận, kinh tế Nga càng mạnh.”
Nhưng nếu thực sự tin vào điều đó, bạn có thể là một “Kẻ ngốc tự nguyện.”
Vấn đề như sau.
Số liệu kinh tế của Nga đáng tin đến mức nào?
- Chính quyền Putin không cho phép đối lập tồn tại. Vì vậy, các báo cáo từ Kremlin mất đi tính độc lập so với các nước Châu Âu và Mỹ.
- Theo đánh giá của chỉ số Chất Lượng Dữ Liệu, Nga được xếp vào hạng C, mức “Không đáng tin cậy.” Ngang với các được đang phát triển và hỗn loạn như ở Nam Mỹ và Châu Phi.
- Nghĩa là họ có thể phịa số liệu mà không cần ai kiểm chứng. Họ muốn tăng bao nhiêu cũng được.
Tại sao GDP của Nga tăng mạnh?
- Tổng GDP của Nga trong năm 2023 [theo báo cáo của họ] là $1,862 tỷ.
- Nhưng GDP của Nga trong năm 2013 là $2,292 tỷ. Nghĩa là sau 10 năm, GDP Nga chỉ trở về vị trí cũ. Đây là điều báo chí cố tình lờ đi. Vì khi xét toàn diện, Nga gần như bị tê liệt.
- Chi tiêu quân sự của Nga trong năm 2023 là $84 tỷ và tăng lên $140 tỷ trong năm 2024, chiếm 37% ngân sách. Nghĩa là GDP Nga tăng một phần vì tiền được dùng để gây chiến, nó không đồng nghĩa với phát triển kinh tế. Sản xuất chiến xe tăng 1 triệu đô, nhưng nó sẽ giúp ích gì cho đời sống. Điều này giống như bạn lấy tiền từ tay phải đưa qua tay trái và tính là có thu nhập. Nếu chiến tranh là cách để tăng GDP thì có lẽ chúng ta không cần sản xuất nữa.
Sự quy đổi của tỷ giá Dollar-Ruble
- Trong năm 2013: 1 Dollar đổi 31 Ruble.
- Trong năm 2023: 1 Dollar đổi 100 Ruble
- Nghĩa là trong 10 năm, đồng Ruble của Nga đã mất giá 300%. Đó chỉ là mức chính thức theo chính phủ chứ không phải mức thị trường.
- GDP được quy theo USD. Nhưng vì đang bị cấm vận, nên sự quy đổi giữa Ruble và Dollar gần như vô nghĩa.
- Người Nga tuy có nhiều Ruble nhưng nếu không đổi được sang Dollar và mua được hàng hóa trên thị trường toàn cầu, thì tiền của họ không khác gì tờ giấy in.
- Giá trị của tiền không phải là các con số, mà từ sự quy đổi sang dịch vụ và hàng hóa. Cầm tờ 100 Dollar trong tay, bạn có thể đi bất cứ đâu mua hàng và người bán sẽ chấp nhận. Còn cầm 10,000 Ruble, bạn chỉ có thể dùng ở Nga. Bạn sẽ không thể mua iPhone hay chocolate Thụy Sĩ, mà chỉ là bánh mì trong siêu thị ở Moscow.
Tại sao lạm phát ở Nga thấp, chỉ 7.5% trong 2023?
- Lạm phát chính thức trong 2022 là 16.7%, còn thực tế cao hơn nhiều. Con số trong 2023 thấp hơn là vì lạm phát đã quá cao và lên đỉnh trong năm vừa rồi.
- Thủ thuật đơn giản, chính phủ kiểm soát giá cả và áp mức trần. Ví dụ: cửa hàng không được bán bánh mì trên mức giá 10 Ruble. Trên giấy, hàng hóa không được tăng giá thì lạm phát giảm, nhưng nó chỉ là sự giả tạo.
- Vì giá cả không được thả nổi theo cơ chế thị trường nên dẫn đến khan hiếm. Cộng với việc bị cấm vận, người tiêu dùng Nga không có quá nhiều sự lựa chọn.
- Như nói trên, tỷ giá Dollar-Ruble đã phản ánh lạm phát thực tế.
Khác với sự lạc quan của các bài báo, Nga đã chứng kiến nạn chảy máu chất xám trầm trọng. Chỉ trong riêng năm 2023, hơn 900,000 người đã đi ra nước ngoài, phần lớn là người trẻ có học thức.
Câu hỏi đơn giản, “Nếu kinh tế Nga đang tốt đẹp, tại sao quá nhiều người Nga phải ra đi?”
Ai cũng có thể tăng GDP. Ở Nga, bạn chỉ cần gõ vài con số. Nhưng nó chưa bao giờ là phát triển. Hãy nhìn cách người Nga lựa chọn với đôi chân, hành động ý nghĩa nhiều hơn lời nói của các chuyên gia.