Sai lầm nhà đầu tư F0 hay mắc phải | Là một người đã trải qua thời bùng nổ và sụp đổ của chu kỳ chứng khoán, khi nhìn lại, tôi không thể ngờ rằng mình đã liều mạng cũng như vô trách nhiệm đến vậy. Tôi đã mắc phải gần như tất cả sai lầm mà một F0 cho là bình thường.
Sau đây là những bài học đó. Nếu bạn đang làm theo, dù là cố tình hay vô tình, thì đến lúc cần suy nghĩ lại.
- Tìm kiếm indicator hay mô hình dự đoán hoàn hảo | Nó không hề tồn tại đâu, tất cả chỉ là sự ngẫu nhiên núp sau những tên gọi nghe rất hay như MACD hoặc RSI. Bạn có thể dùng nó để tham khảo, chẳng vấn đề gì cả. Nhưng khi áp dụng vào đầu tư thì tác dụng là gần không và thậm chí mang hiệu ứng ngược. Tôi đố bạn tìm ra một mô hình nào có thể dự đoán chính xác hơn 50% vì họ sẽ bật lại quy luật bình quân và ngẫu nhiên. Gần như tất cả ai thử thách đều thất bại sau khi bị thị trường trừng phạt. Đừng biến mình thành một con số vô nghĩa.
- Theo dõi bảng giá thị trường như kẻ nghiện | Nếu đang tham gia diễn đàn nào đó mỗi ngày thì đó cũng là dấu hiệu cho thấy bạn đã nghiện. Hãy hỏi bản thân câu này, “Mỗi ngày mình đã dùng bao nhiêu tiếng để ngồi trước màn hình theo dõi giá cổ phiếu.” Điều này rất thú vị và gay cấn, tôi thừa biết thì đã từng trải qua. Nhưng hãy suy ngẫm xem, nó mang lại lợi ích gì cho sức khỏe và khoản đầu tư của bạn. Xác suất cao là nó chỉ thúc đẩy bạn mua bán sai lúc và thực hiện những quyết định tồi tệ. Bạn chỉ bấm nút mua và bán trên app hoặc màn hình để thỏa mãn cơn nghiện. Theo dõi thị trường thường xuyên là điều không cần thiết vì tất cả thông tin đều được phản ánh trong giá mở, đóng, thấp và cao mỗi ngày rồi. Bạn có thể nhìn nó sau khi thị trường đóng cửa, đó là thời điểm tốt nhất vì không còn tiếng ồn nữa.
- Mua bán để cho có và không lý do | Tôi biết điều này đã được lặp lại nhiều lần đến mức nhàm chán nhưng nó cần thiết. Đó là đầu tư là 10% lựa chọn và 90% chờ đợi. Không như với những ngành nghề khác vốn yêu cầu bạn phải liên tục làm việc, đầu tư yêu cầu từ bạn tính kiên nhẫn và tầm nhìn dài hạn. Nếu bạn có thể kiềm chế bản thân khỏi việc mua bán chụp giật liên tục, thì đó là sự tiến bộ vượt bậc rồi. Vì khi không làm gì, bạn đang cho phép vốn đầu tư của mình làm việc và phát triển. Nhưng nếu can thiệp không cần thiết, thì bạn chỉ ngăn chặn nó hoạt động đúng tính năng.
- Dự đoán giá cả và tương lai | Nếu quan sát thì gần như tất cả nhà đầu tư đều chơi trò đoán mò này. Nó không có gì sai nhưng thực sự không cần thiết. Việc bạn muốn trở thành một Phù Thủy Chứng Khoán không là vấn đề gì cả, nhưng nó chỉ khiến bạn kiệt sức thay vì có ích. Tôi có thể dự đoán ngày mai thị trường sẽ ra sao, SP500 hay VNIndex sẽ là bao nhiêu trong 12 tháng hoặc ROS sẽ còn hay mất trong một thập niên. Nhưng sự thật là thị trường không quan tâm về sự dự đoán của bạn, nó còn chẳng biết bạn là ai nữa. Chứng khoán là một thứ vô cảm xúc và không theo quy trình nào.
- Sử dụng đòn bẩy margin | Nợ không có gì xấu và đòn bẩy cũng không có gì sai. Nhưng đó là nếu nó mang lại nhiều hơn nó lấy đi từ tài khoản của bạn. Cổ phiếu biến động trung bình 15% hoặc hơn. Trong “Thị trường Gấu” thì giảm phân nửa là điều bình thường. Nếu bạn sử dụng 2x margin thì sẽ cháy tài khoản và bị ép bán ngay. Lúc đó cho dù thị trường có phục hồi thì bạn sẽ không có phần vì mình đã mất trắng. Thoạt đầu thì cứ tưởng margin là công cụ để làm giàu nhanh nhưng về sau nó là cách để đốt tiền nhanh nhất. Ở Việt Nam thì lãi suất vay cũng đủ ăn sạch lợi nhuận hay mức tăng trưởng rồi. Nó không hỗ trợ gì mà chỉ làm giàu cho công ty chứng khoán. Đừng biến mình thành kẻ gốc.
- Không đọc sách để học hỏi | Thị trường chứng khoán thì liên quan gì tới việc đọc sách? Nếu bạn muốn trở thành một nhà đầu tư thông thái thì kiến thức là một điều không thể thiếu. Đọc sách là cách bạn học hỏi và giảm thiểu sai lầm mắc phải. Nếu tìm hiểu về lịch sử tài chính, bạn sẽ cảm thấy an tâm hơn khi biết rằng Index SP500 trong hai thập niên qua đã chứng kiến hai bong bóng nhưng lại phục hồi. VNIndex thì cũng không phải là ngoại lệ, tăng và giảm là bình thường nhưng giá trị vẫn còn đó. Đọc sách củng cố niềm tin của bạn vào trường phái mình theo đuổi. Nếu là người đầu tư giá trị dài hạn, thì sẽ yên tâm khi biết rằng những doanh nghiệp sản xuất sản phẩm và dịch thật sẽ tồn tại lâu hơn bất cứ trào lưu đầu cơ nào. Hãy coi mình là kẻ ngốc và bắt đầu với những cuốn cổ điển như “Bước đi ngẫu nhiên trên phố Wall,” “Phương pháp đầu tư Warren Buffett” hoặc “Fooled by randomness.” Bạn sẽ nhận được những bài học quý giá hơn bất cứ khóa học của bất cứ chuyên gia nào ngoài đời.
Tôi có thể nói tiếp nhưng có lẽ sáu điều trên là quá đủ. Đó là những sai lầm tôi đã mắc phải thời trẻ và bây giờ cam kết với bản thân là sẽ không bao giờ để nó tác động đến mình nữa. Nhờ những lời chỉ dạy từ những “Người khổng lồ” của trường phái đầu tư dài hạn như Bogle, Buffett và Malkiel, tôi đã bỏ lại sau lưng những hành vi độc hại để biến mình thành một người đầu tư trong thị trường đúng nghĩa.
Tôi không thể thuyết phục bạn ngừng đầu cơ, mua bán chụp giật hoặc đánh bạc trên thị trường. Nhưng tôi luôn tin rằng sẽ luôn có vị trí cho những triết lý đúng nghĩa. Vì sau tất cả, chỉ những thứ gì sản xuất và phục vụ xã hội mới phát triển được. Tất cả còn lại sẽ trôi vào hư vô.
Bạn có thể biến mình thành một người nắm giữ tài sản đến vô tận hoặc một kẻ đầu cơ qua đường. Dù lựa chọn là gì, kết quả chỉ có một.
Bóc Phốt Tài Chính | 08.7.2021
